Chi tiết - Sở Nông nghiệp và PT nông thôn

Vôi trong nông nghiệp có nhiều vai trò quan trọng, giúp cải thiện chất lượng đất và hỗ trợ cây trồng phát triển tốt hơn. Việc áp dụng xử lý vôi vào sản xuất nông nghiệp đang góp phần quan trọng trong việc quản lý tốt cây trồng. Cùng tìm hiểu về các loại vôi đang được sử dụng hiện nay, vai trò và cách sử dụng hiệu quả.

1.Các loại vôi được dùng trong nông nghiệp:

-Vôi sống (CaO – Canxi oxit): Dạng bột màu trắng, rất dễ hút ẩm, tỏa nhiệt mạnh khi gặp nước. Thường dùng để Khử trùng, sát khuẩn trong môi trường, chuồng trại.

- Vôi tôi (Ca(OH)₂ – Canxi hydroxit): Được tạo ra khi cho vôi sống tác dụng với nước (CaO + H₂O → Ca(OH)₂). Sử dụng trong xử lý nước (nước sinh hoạt, nước thải); Tăng độ pH cho đất chua trong nông nghiệp; Diệt khuẩn, cải tạo ao hồ trong nuôi trồng thủy sản.

- Vôi bột (bột đá vôi – CaCO₃): Là đá vôi nghiền mịn, chưa qua nung. Cung cấp canxi cho cây trồng, vật nuôi. Giảm độ chua cho đất (điều chỉnh pH).

- Vôi dolomite (CaMg(CO₃)₂): Chứa cả canxi và magie. Bổ sung thêm magie ngoài canxi, rất tốt cho đất trồng. Ổn định pH đất, đặc biệt phù hợp đất thiếu Mg. Cải thiện chất lượng ao nuôi thủy sản.

2. Vai trò của vôi trong sản xuất nông nghiệp

- Khử chua, nâng pH đất:  Đất bị chua (pH thấp) thường do bón nhiều phân hóa học hoặc do mưa nhiều rửa trôi chất kiềm. Vôi giúp trung hòa độ chua, nâng pH đất về mức phù hợp cho cây trồng (thường từ 5.5 đến 7). Như vậy khi vôi được bón vào đất sẽ xảy ra phản ứng với các axit có trong đất tạo thành muối và nước, từ đó làm tăng PH của đất lên.

- Cải tạo đất, tăng độ tơi xốp: Vôi giúp làm kết tụ các hạt đất nhỏ thành hạt lớn hơn, cải thiện cấu trúc đất, giúp đất tơi xốp, thoát nước tốt hơn và rễ cây dễ phát triển.

- Cung cấp canxi và magiê:  Vôi là nguồn cung cấp Canxi (Ca) và đôi khi cả Magiê (Mg) — hai nguyên tố vi lượng quan trọng cho sự phát triển của cây trồng, giúp cây cứng cáp, ra hoa đậu quả tốt hơn.  Vôi dolomite (CaMg(CO₃)₂) cung cấp cả Ca²⁺ và Mg²⁺ giúp tăng cường cấu trúc tế bào, rễ khỏe, tăng khả năng chống chịu của cây.

- Hạn chế độc tố trong đất: Vôi có thể kết tủa và làm giảm các kim loại nặng độc hại (như nhôm, sắt, mangan) trong đất chua, giúp rễ cây không bị tổn thương.

- Hỗ trợ phân giải chất hữu cơ: Môi trường đất có pH hợp lý nhờ vôi sẽ thúc đẩy hoạt động của vi sinh vật có ích, từ đó tăng khả năng phân giải chất hữu cơ và giải phóng dinh dưỡng cho cây. Nhiều vi sinh vật có ích (vi khuẩn phân giải dạm, phân giải cellulose...) hoạt động tốt ở PH trung tính. Bón vôi giúp điều chỉnh môi trường nên các VSV này hoạt động mạnh hơn.

- Phòng ngừa sâu bệnh: Ngoài việc diệt khuẩn trực tiếp khi bón vôi vào đất, thì khi bón vôi cân bằng được môi trường nên các đối tượng sâu bệnh hại thường phát triển trong môi trường đất chua (nấm, tuyến trùng...) dễ dàng bị tiêu diệt. Một số loại sâu bệnh và nấm hại phát triển mạnh trong môi trường đất chua. Vôi giúp tạo môi trường bất lợi cho chúng, từ đó giảm áp lực sâu bệnh.

- Khử phèn, cải tạo đất phèn và đất mặn: Vôi có thể kết hợp với phèn trong đất để trung hòa axit và giảm độ mặn, cải thiện điều kiện sinh trưởng cho cây trồng. Đất nhiễm mặn rời rạc do mất dần cấu trúc vốn có của đất. Cây trồng vì thế mà không hút được dưỡng chất và nước, làm cho cây khó phát triển được. Để hạn chế sự xâm nhập mặn, những vùng đất bị nhiễm mặn và có phèn nên bón vôi canxi oxit (CaO) để rửa mặn, còn đất nhiễm mặn không phèn nên bón vôi thạch cao.

Tuy nhiên không được bón vôi quá mức vì:  Khi bón quá nhiều vôi, pH của đất có thể tăng quá cao, từ đó gây ra hiện tượng đất bị kiềm. Điều này làm giảm khả năng hấp thu một số chất dinh dưỡng quan trọng như sắt, mangan, kẽm, đồng… khiến cây bị thiếu vi chất, dù đất vẫn có đủ; Làm chết vi sinh vật có lợi trong đất: Vôi có tính sát khuẩn, nếu dùng quá nhiều sẽ làm mất cân bằng hệ vi sinh trong đất, ảnh hưởng đến sự phân giải chất hữu cơ và quá trình cố định đạm của vi sinh vật. Ngoài ra còn ảnh hưởng đến rễ cây: Rễ cây có thể bị “cháy rễ” hoặc khó phát triển trong môi trường pH quá cao do thừa vôi. Dẫn đến cây còi cọc, vàng lá, chậm lớn; Gây kết tủa phân bón: Một số loại phân bón, nhất là phân chứa phốt pho, có thể kết tủa trong đất khi gặp vôi, làm giảm hiệu quả của phân bón.

3. Một số cách sử dụng vôi đạt hiệu quả cao

- Chọn loại vôi phù hợp với chân đất canh tác:  Lựa chọn vôi bón phù hợp với loại đất canh tác, tốc độ cải tạo nhanh hay chậm và giá thành.

+ Vôi nung thích hợp cho đất nặng, đất chua mặn, đất có yêu cầu cải tạo nhanh.

+ Đá vôi dùng cho đất chua, thành phần cơ giới nhẹ.

+ Dolomite thường dùng cho đất bạc màu, đất bị rửa trôi bởi Mg mạnh.

+ Thạch cao (CaSO₄) không nên dùng cho đất mặn không bị phèn.

- Phương pháp bón vôi

+ Để tăng hiệu quả khi bón vôi bà con có thể pha nước hoặc bón trực tiếp vôi ở dạng bột mịn vào lúc trời lặng gió. Liều lượng tùy theo chân đất để bón lượng phù hợp.

+ Không nên bón vôi lẫn phân chuồng, phân đạm amon, supe lân. Xử lý vôi ít nhất 15 ngày mới bón các loại phân khác để đảm bảo an toàn và phát huy hiệu quả của vôi.

+ Bón bằng cách rải đều trên mặt ruộng đã được cày, cuốc, xới và ngập nước. Sau khi rải vôi cần bừa hoặc trộn đều vôi với đất, ngâm nước từ 1-2 ngày rồi rút bỏ nước này đi.

+ Lượng vôi bón cần hợp lý vì pH được nâng lên từ từ tới khoảng 6 – 6,5 là thích hợp với nhiều loại cây trồng. Nếu bón quá cao có thể dẫn đến sự rối loạn dinh dưỡng khoáng ở cây, làm chất hữu cơ phân hủy nhanh, giảm tính đệm và giải phóng khí độc trong đất. Cách hiệu quả nhất là kết hợp bón vôi với nhiều phân hữu cơ để cải tạo nhanh pH.

Trần Ngọc Huyền

Trạm Trồng trọt và BVTV liên huyện Vĩnh Linh-Cồn Cỏ