Những lưu ý quan trọng khi bón phân cho cây

Ngày đăng: 03-06-2025
6 lượt xem

Để cây trồng phát triển như ý muốn thì việc theo dõi từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây và bón phân cho cây theo từng giai đoạn đó là vấn đề rất quan trọng. Vì vậy, bón phân là biện pháp kỹ thuật được thực hiện phổ biến, thường mang lại hiệu quả lớn, có tác động rất lớn đến môi trường sống của con người, đến sự phát triển của các hệ sinh thái. Bón phải đảm bảo tăng năng suất cây trồng nhưng không gây ô nhiễm, lãng phí, không ảnh hưởng đến sức khoẻ người nông dân và không có những tác động tiêu cực lên các hệ sinh thái. Mục tiêu nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của cải tạo đất bằng biện pháp sinh, hóa học, nghiên cứu dinh dưỡng và tăng độ phì cho đất, sản phẩm có năng suất, chất lượng cao, khả năng thương mại hoá và giá trị gia tăng cao. Sử dụng các loại phân vi sinh có nguồn gốc sinh học trong sản xuất nông sản, giúp nông dân tiếp cận và áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông sản an toàn nói chung, sản xuất rau, quả an toàn nói riêng.

Theo kinh nghiệm được đúc kết từ những người có nhiều năm làm nghề trồng cây, việc bón phân gói gọn trong: “4 NHIỀU – 4 ÍT – 4 KHÔNG – 3 KỴ”, trong đó:
- 4 NHIỀU: Là bón nhiều phân khi cây vàng, yếu; trước khi cây nảy chồi; kỳ cây ra nụ hoa; sau mùa hoa nở.
- 4 ÍT: Là bón ít phân khi cây khoẻ; nảy chồi; hoa nở; mùa mưa.
- 4 KHÔNG: Là không bón phân khi cây mọc cao vống; khi mới trồng; nắng nóng nhiều; cây ngủ nghỉ.
- 3 KỴ: Là kỵ phân bón đặc; kỵ phân nóng, tránh bón vào buổi trưa mùa hè lúc nhiệt độ đất cao; kỵ phân dính rễ.
Để đảm bảo cây trồng sinh trưởng, phát triển xanh tốt khỏe mạnh cần sử dụng phân bón hợp lý, đầy đủ giúp cung cấp đủ và cân đối các chất dinh dưỡng cho cây.“Bón đúng nhu cầu – đúng liều lượng – đúng lúc – đúng cách” là các nguyên tắc quan trọng khi bón phân cho cây trồng.
1. Chọn đúng loại phân, hợp lý, đúng nhu cầu của mỗi loại cây trồng
Việc bón đúng loại phân là vô cùng quan trọng. Cây cần phân gì bón đúng loại phân đó. Mỗi loại có những tác dụng riêng. Với mỗi loại cây trồng khác nhau và giai đoạn phát triển khác nhau mà người trồng sẽ phải lựa chọn các loại phân cho phù hợp. Bón không đúng loại phân không những phân không phát huy được hiệu quả, mà còn có thể gây ra những hậu quả xấu. Ngoài việc bón phân đúng loại cũng cần xem đặc điểm và tính chất của đất. Với những loại đất chua thì không bón loại phân có tính axit mạnh, và ngược lại với đất kiềm thì không nên bón các loại phân có tính kiềm.
* Đối với cây trồng
- Cây trồng lấy lá: là loại cây cần nhiều đạm
- Cây lấy củ, ăn quả, lấy đường: cần nhiều Kali
- Thóc giống: bón nhiều lân thì hạt sáng, chất lượng giống tốt, mạ gieo bằng hạt giống tốt sẽ sống khỏe, năng suất cao
- Cây lấy dầu, họ đậu, cây gia vị: cần lưu huỳnh.
- Đặc điểm về giống cây: giống có bộ lá lớn hơn, cần cho năng suất cao hơn thì cần nhiều phân hơn.

* Đối với đất canh tác
- Đất có thành phần cơ giới nặng (nhiều đất sét) hoặc nhẹ (nhiều cát) cần ưu tiên bón phân hữu cơ.
- Đất chai cứng, có độ phì nhiêu thấp nên bón phân hữu cơ để cải tạo độ mùn và tăng độ phì nhiêu cho đất.
- Bón phân hữu cơ cho đất cơ giới nặng thì vùi nông, có thể bón nhiều, bón tập trung
- Bón phân hữu cơ cho đất cơ giới nhẹ thì vùi sâu, bón ít một, rải ra làm nhiều lần, bón sát yêu cầu của cây.
- Đất chua không bón các loại phân có tính axit, ngược lại đất kiềm không nên bón các loại phân có tính kiềm.
- Đất đai màu mỡ phì nhiêu thì cần lượng phân bón ít hơn đất xấu, bạc màu.
2. Bón đúng lúc
Vào mỗi giai đoạn phát triển khác nhau, mỗi giai đoạn sinh trưởng và phát triển cây sẽ có nhu cầu chất dinh dưỡng khác nhau. Có nhiều giai đoạn sinh trưởng cây cần đạm nhiều hơn kali, có nhiều giai đoạn cây cần kali nhiều hơn đạm. Việc bón phân đúng thời điểm sinh trưởng sẽ giúp phân bón phát huy hết tác dụng và cây phát triển một cách tốt nhất. Ngoài ra, để cho cây trồng hấp thụ được hết các dưỡng chất trong phân bón, thì người trồng nên chia ra bón nhiều lần, không nên bón 1 lúc quá nhiều cây sẽ không hấp thụ hết, đôi khi có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình phát triển và sinh trưởng của cây trồng.
Thời tiết là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của phân bón. Nếu bón phân vào trời mưa thì sẽ làm trôi hết phân bón chưa kịp có tác dụng lên cây, còn khi nắng quá gắt sẽ làm phân bón bốc hơi, kèm theo là có thể làm cháy lá hoặc hỏng lá, hỏng hoa, quả… trời mưa to, cây chưa kịp sử dụng thì phân bón đã bị trôi theo dòng nước mưa làm ô nhiễm ao hồ và sông suối. Cho nên mỗi khi định bón phân, bạn cũng nên xem xét thời tiết và khí hậu trước khi quyết định bón phân cho cây trồng.
Không nên trộn nhiều loại phân với nhau để bón vì có thể xảy ra trường hợp làm giảm hiệu lực một số loại phân.
Không để cho cây rơi vào tình trạng kiệt quệ do thiếu dinh dưỡng mới bón phân. Khi cây đã rơi vào trạng thái kiệt quệ, việc bón phân không thể giải quyết như cây ở trong trạng thái bình thường cây không thể sử dụng hết được, lượng phân bị hao hụt nhiều, thậm chí phân còn có thể gây ra những tác động xấu đối với cây.
* Bón phân trong kỳ xúc tiên cây sinh trưởng: Kỳ ra hoa bón phân lân để có lợi cho cây ra hoa
* Bón phân theo mùa
- Mùa xuân hè: cây sinh trưởng nhanh có thể bón nhiều phân lân
- Mùa thu: cây sinh trưởng chậm nên bón ít
- Mùa đông: không cần bón phân
Bón đúng lúc, đúng thời điểm thì việc bón đúng loại, đúng lượng mới có ý nghĩa và phát huy được hiệu quả.
* Thời gian bón phân
- Thời gian thích hợp là bón phân vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối.
- Mùa nắng không nên bón phân vào buổi trưa vì nhiệt độ cao phân sẽ gây tổn thương cho dễ làm tăng nguy cơ héo hay chết cây.
- Mùa mưa to tránh bón các loại phân dễ tan.
- Thời tiết ít mưa nhiệt độ thấp nên tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ và phân vô cơ (hôn thời tiết mua nhiều, nhiệt độ cao).
3. Bón đúng đối tượng
Trong đất có các vi sinh vật có thể phân hủy các chất hữu cơ, giúp cho rễ cây có thể hấp thụ các chất hữu cơ một cách dễ dàng. Khi cây trồng có dấu hiệu nhiễm sâu bệnh thì cần hạn chế những loại phân bón sinh trưởng và bón những loại phân bón làm tăng khả năng chống chịu cho cây trồng và kết hợp các loại thuốc bảo vệ thực vật để tiêu diệt tận gốc sâu bệnh gây hại.
Cây trồng có yêu cầu đối với các chất dinh dưỡng ở những lượng nhất định với những tỷ lệ nhất định giữa các chất. Thiếu một chất dinh dưỡng nào đó, cây sinh trưởng và phát triển kém, ngay cả những khi có các chất dinh dưỡng khác ở mức thừa thãi.
4. Bón đúng cách
Là cách bón sao cho cây trồng có thể hấp thu được nguồn dinh dưỡng tốt nhất từ phân bón bổ sung.
- Đất dốc, cây hàng năm nên bón lót
- Đất cát, cát pha, thịt nhẹ bón phân nên chia làm nhiều lần
- Đất thịt, đất sét có thể bón phân chia làm ít lần hơn.
- Không nên bón phân sát gốc cây, nên bón cách gốc 2/3 bán kính đường rễ
- Bón phân kế hợp xới đất, làm cỏ, vùi lấp để hạn chế bay hơi (mất đạm) hoặc bị rửa trôi mất chất dinh dưỡng
- Trước khi tưới phân nên làm ẩm và tới đất tạo điều kiện cho cây hấp thụ.
* Lưu ý: khi sử dụng phương pháp phun phân bón cho lá thì bạn cần phun ở dưới bề mặt của lá, hạn chế tối đa việc phun trực tiếp vào mặt trên của lá do mặt trên của lá thường diễn ra các quá trình hô hấp và quang hợp cho cây, nếu tác động phân bón lên phần lá này sẽ gây ảnh hưởng lớn đến quá trình sinh. Do đó khi sử dụng phân bón cho lá cần phải phun tập trung ở phía mặt dưới lá.